Przed pięcioma laty ówczesny rząd Mario Montiego przyjął dekret z pakietem przepisów pod nazwą Ratowanie Włoch (Salva Italia). Ich celem było wyprowadzenie kraju z głębokiej zapaści finansów publicznych i znalezienie oszczędności gdzie tylko się da.

Dlatego też kryzysowy gabinet postanowił, że ostatniej wymiany starych lirów będzie można dokonać do 6 grudnia 2011 roku, a nie - jak wcześniej zapowiedziano w ustawie sprzed 14 lat - do 28 lutego 2012 r.

To przyspieszenie terminu definitywnego zamknięcia operacji wymiany pieniędzy oprotestowała grupa klientów banków, która skierowała pozew do sądu. 5 listopada zeszłego roku Trybunał Konstytucyjny uznał ten przepis ustawy za niezgodny z ustawą zasadniczą.

Przez kilka następnych tygodni włoski bank centralny i ministerstwo finansów zastanawiały się jak zrealizować postanowienie Trybunału.

Ostatecznie postanowiono, że od 22 stycznia można zwrócić się o zamianę lirów w banknotach na euro w każdej upoważnionej do tego filii banku. Nie oznacza to jednak - jak wyjaśniono - że obecnie wszyscy Włosi mogą sięgnąć do szuflad i szaf w poszukiwaniu dawnych pieniędzy.

Prawo wymiany przysługuje wyłącznie tym, którzy w okresie między wygaśnięciem operacji wymiany, czyli 6 grudnia 2011 r. a wcześniej wskazanym terminem końca lutego roku następnego zwrócili się do banku o wymianę pieniędzy i spotkali się z odmową. Teraz muszą to udokumentować, jeśli chcą otrzymać euro w zamian za starą walutę.

Szacuje się, że przyspieszenie o trzy miesiące zamknięcia wymiany sprawiło, że państwo pogrążone w ciężkim kryzysie finansowym zaoszczędziło wtedy od 1,2 do 1,6 miliardów euro. Pieniądze te, zamiast trafić do obywateli, zostały przekazane przez bank centralny do budżetu państwa by zmniejszyć rekordowo wysoki dług publiczny.

Nie podano, ile osób może teraz skorzystać z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, który stanął po stronie "ciułaczy" trzymających nadal w domu liry. Wiadomo jednak, że nie będzie ich bardzo wielu, o czym przesądza wymóg, że mogą to być tylko ci, którzy mogą udowodnić, że starali się dokonać wymiany.

Według danych włoskiego banku centralnego dawnych banknotów w lirach jest w całym kraju jeszcze około 300 milionów.