Rozwój rynku finansowego motorem rozwoju gospodarki

Rozwój rynku finansowego motorem rozwoju gospodarki
Fot. Adobe Stock. Data dodania: 20 września 2022

O możliwościach rozwoju gospodarczego kraju decyduje szereg różnych czynników. Jednym z nich jest poziom rozwoju rynku finansowego.

Wprowadzenie

Rynek finansowy to rynek na którym przedmiotem obrotu są instrumenty finansowe. Jego rola w gospodarce jest bardzo ważna. Umożliwia on bowiem transfer kapitału od podmiotów, które posiadają jego nadwyżki do podmiotów, które odczuwają jego niedobór, rozliczanie i dokonywanie płatności między uczestnikami rynku (co ułatwia wymianę dóbr i usług między nimi), jak też dywersyfikację ryzyka finansowego. Ponadto dostarcza informacji o efektywnej alokacji kapitału.

Celem artykułu jest wskazanie związku miedzy rozwojem rynku finansowego a rozwojem gospodarczym kraju.

Na istotną rolę rynku finansowego w stymulowaniu wzrostu gospodarczego zwrócił, jako pierwszy, uwagę znany austriacki ekonomista J. Schumpeter w 1955 roku* 1. W stworzonej przez siebie teorii rozwoju gospodarczego podkreślał, że głównym motorem gospodarki są siły wewnętrzne a nie czynniki zewnętrzne. Wśród czynników wewnętrznych wyraźnie akcentował rozwój rynku finansowego, który zapewnia dostęp do kapitału.

Artykuł składa się z czterech części. Przedstawiono w nich miary rozwoju rynku finansowego kraju, kanały wpływu rynku finansowego na wzrost gospodarczy, przytoczono przykłady badań empirycznych podkreślających wpływ poziomu rozwoju rynku finansowego na wzrost gospodarczy, jak też zaakcentowano istotną rolę państwa w sprzyjaniu rozwojowi rynku finansowego w danym kraju. Zwrócono uwagę na trzy obszary działań państwa, tj. sferę regulacyjną, infrastrukturę finansową oraz bezpośrednie interwencje na rynku finansowym.

Głównym wnioskiem płynącym z analizy tematu jest stwierdzenie, iż stopień rozwoju rynku finansowego jest jednym z istotnych czynników warunkujących rozwój gospodarczy kraju.

1. Miary rozwoju rynku finansowego

Obserwacja rynków finansowych działających w różnych krajach pozwala stwierdzić, że istnieją między nimi pewne różnice. Dotyczą one zarówno rodzaju instrumentów finansowych jakie dominują na danym rynku, jak też szczegółowych rozwiązań w zakresie obrotu różnymi instrumentami. Ponadto elementem różnicującym jest skala obrotów w ramach różnych segmentów rynku finansowego, jak też poziom rozwoju infrastruktury finansowej. Bliższa analiza rynków finansowych pozwala dalej stwierdzić, że rola instytucji finansowych działających na różnych rynkach jest różna.

Duże zróżnicowanie rynków finansowych w poszczególnych krajach zwraca uwagę na fakt, że rynki finansowe odznaczają się różnym stopniem rozwoju.

Jednoznaczne określenie stopnia rozwoju rynku finansowego w danym kraju jest zadaniem trudnym z uwagi na brak jednego, kompleksowego wskaźnika opisującego ten rozwój. Jak dotychczas, ekonomiści nie opracowali jednego wskaźnika, który jednocześnie zwracałby uwagę na wielkość rynku finansowego w danym kraju, stopień jego dostępności dla każdego uczestnika rynku finansowego, jak też efektywność i stabilność jego działania, czyli elementy, które powinny być brane pod uwagę przy określaniu stopnia rozwoju rynku finansowego w danym kraju. Ekonomiści posługują się różnymi wskaźnikami, które pozwalają dokonać oceny wyróżnionych elementów.

Wielkość rynków finansowych określają w oparciu o kapitalizację rynku papierów wartościowych oraz krajowe prywatne zadłużenie w papierach wartościowych (outstanding domestic private debt securities) do PKB. Dostępność rynków finansowych analizują porównując wielkość kapitalizacji rynku bez 10 największych firm do kapitalizacji ogółem. Efektywność działania rynków finansowych badają bazując na wskaźniku pokazującym wielości obrotów na rynku papierów wartościowych. Stabilność rynków finansowych określają w oparciu o wskaźnik zmienności cen aktywów (Asset Price Volatility).

Z badań prowadzonych w 2012 roku przez Bank Światowy w zakresie analizy porównawczej rynków finansowych, wynika, że:

- pod względem wielkości - dominują rynki finansowe krajów Azji Wschodniej i Pacyfiku,
- pod względem dostępności, jak też efektywności działania - pierwsze miejsce zajmują rynki finansowe krajów Azji Południowej,

pod względem stabilności działania - dominującą pozycję zajmują rynki finansowe krajów Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej2.

Analiza porównawcza przeprowadzona przez Bank Światowy pozwala zaobserwować wyraźny związek między wielkością, dostępnością i efektywnością działania rynku finansowego w danym kraju a jego wzrostem gospodarczym. Kraje o lepiej rozwiniętym rynku finansowym w omawianych obszarach odnotowują także większy wzrost gospodarczy.

2. Rynek finansowy a wzrost gospodarczy - kanały wpływu

Można wskazać trzy podstawowe kanały wpływu rynku finansowego na wzrost gospodarczy.

Pierwszy z nich wiąże się z jedną z podstawowych funkcji, jakie pełni rynek finansowy w gospodarce, tj. mobilizacją kapitału i jego transferem do różnych przedsięwzięć gospodarczych. Mobilizacja kapitału oznacza zebranie niewielkich sum pieniężnych w jeden duży strumień kapitału, który pozwala na finansowanie dużych projektów inwestycyjnych. Transfer kapitału możliwy dzięki rynkowi finansowemu umożliwia przekazywanie kapitału od tych, którzy posiadają jego nadwyżki, do tych, którzy go potrzebują. Efektywna mobilizacja i transfer kapitału sprawiają, że podmioty poszukujące kapitału w celu realizacji różnych inwestycji mają szanse go pozyskać. Wzrost zasobów kapitału w gospodarce wpływa bezpośrednio na wzrost produkcji, a to z kolei znajduje odzwierciedlenie we wzroście gospodarczym.

Drugi kanał wpływu rynku finansowego na wzrost gospodarczy wiąże się z kolejną funkcją jaką pełni rynek finansowy w gospodarce, a mianowicie dostarczaniem wiarygodnych i pełnych informacji o efektywnej alokacji kapitału. Dostęp uczestników rynku do pełnej informacji sprawia, że kapitał trafia do podmiotów rokujących największe szanse na rozwój i wspiera najbardziej efektywne inwestycje czynione przez te podmioty, co także bezpośrednio przyczynia się do wzrostu gospodarczego kraju.

Trzeci kanał wpływu dotyczy możliwości, jakie stwarza rynek finansowy w zakresie zarządzania ryzykiem finansowym. Rynek finansowy dostarcza wielu instrumentów, które pozwalają inwestorom skutecznie zmniejszać ryzyko poniesienia przez nich strat, co bezpośrednio przekłada się na osiągane przez nich zyski. Wzrost zysków umożliwia realizację nowych inwestycji. W widoczny sposób prowadzi to do przyspieszenia tempa wzrostu gospodarczego kraju. Nie bez znaczenia jest również fakt, że możliwość zmniejszenia ryzyka stwarza szanse na wzrost finansowania projektów długoterminowych, czy projektów innowacyjnych.

3. Rynek finansowy a wzrost gospodarczy - badania empiryczne

Od wielu lat ekonomiści prowadzą badania w zakresie związku między stopniem rozwoju rynku finansowego a wzrostem gospodarczym kraju. Badania prowadzone są zarówno na poziomie makroekonomicznym, jak też mikroekonomicznym.

Podejście makroekonomiczne polega na analizowaniu zależności między stopniem rozwoju rynku finansowego a wzrostem gospodarczym kraju w oparciu o analizę grup krajów, poszczególnych krajów lub też segmentów rynku finansowego. Badacze przyjmujący takie podejście próbują znaleźć związek między rozwojem rynku finansowego a wzrostem gospodarczym opieraj ąc się na danych ilustrujących rozwój rynku finansowego w różnych krajach w pewnych okresach czasowych lub też pojedynczych krajach. Wykorzystanie danych obrazujących rozwój rynku finansowego pochodzących z pojedynczego kraju wynika zazwyczaj z przekonania badacza, iż szukanie zależności między rozwojem rynku finansowego a wzrostem gospodarczym w oparciu o dane pochodzące z wielu krajów jest utrudnione z uwagi na istnienie szeregu różnic między krajami. Część badaczy skupiła się na konkretnych segmentach rynku finansowego, np. rynku bankowym, czy rynku kapitałowym.

Podejście mikroekonomiczne zakłada analizowanie wyżej wymienionej zależności na podstawie poszczególnych gałęzi przemysłu, czy też pojedynczych firm. Badacze przyjmujący takie podejście próbują znaleźć związek między rozwojem rynku finansowego a wzrostem gospodarczym opierając się na danych pochodzących z konkretnych gałęzi przemysłu czy też pojedynczych podmiotów. W ich przekonaniu podejście takie jest słuszne ponieważ pozwala na zaobserwowanie wpływu zwiększenia dostępu przedsiębiorstw do kapitału (co w ich przekonaniu świadczy o rozwoju rynku finansowego) na wzrost gospodarczy.

Przykładem badań prowadzonych na szczeblu makroekonomicznym są m.in. badania R. Goldsmitha, przeprowadzone w oparciu o dane makroekonomiczne pochodzące z 35 państw3. Goldsmith opierał się na danych dotyczących okresu 1860-1963. Z jego badań wynika, iż istnieje statystycznie istotna zależność między stopniem rozwoju rynku finansowego a wzrostem gospodarczym. Wnioski Goldsmitha potwierdzili także R. King i R. Levine4. Ich badania opierały się na próbie 77 krajów. Analizowali dane makroekonomiczne z okresu 1960-1989. Głównym wnioskiem płynącym z ich badań było stwierdzenie, że kraje w których system finansowy jest lepiej rozwinięty odznaczają się szybszym wzrostem gospodarczym. Kolejnym ekonomistą realizującym badania na szczeblu makroekonomicznym był T. Ghirmay, analizujący 13 krajów afrykańskich5. Badacz ten potwierdził istnienie zależności między rozwojem finansowym kraju a jego wzrostem gospodarczym. Wśród ekonomistów prowadzących badania na szczeblu pojedynczych krajów są m.in. Q. Ling i J. Teng, którzy skupili się na analizie wpływu stopnia rozwoju rynku finansowego na wzrost gospodarczy na przykładzie Chin (badali okres 1952-2001)6 7, czy też N. Dritsakis i A. Adamopoulos prowadzący badania w oparciu o przypadek Grecji (badali okres 1960-2000)7. Badacze ci potwierdzili, iż stopień rozwoju rynku finansowego wywarł istotny wpływ na tempo rozwoju gospodarczego badanych krajów.

Przykładem badań prowadzonych na szczeblu mikroekonomicznym są m.in. badania prowadzone przez T. Beck, A. Demirguc-Kunt, L. Laeven i R. Levine8. Ekonomiści ci analizowali przypadki 44 krajów i 36 różnych gałęzi przemysłu. Skupiali się na przedstawieniu mechanizmu oddziaływania rynku finansowego na wzrost gospodarczy poprzez określenie wpływu rozwoju sektora finansowego na małe i duże przedsiębiorstwa. Stwierdzili, iż wpływ ten jest wyraźnie widoczny w obydwu grupach przedsiębiorstw, jakkolwiek jest on większy w przypadku małych firm.

Przytoczone badania pokazują istotny związek między stopniem rozwoju rynku finansowego w danym kraju a jego wzrostem gospodarczym.

4. Państwo jako podmiot wspierający rozwój rynku finansowego kraju

Jednym z podmiotów działających na rynku finansowym jest państwo. Podobnie jak inne podmioty (np. przedsiębiorstwa czy gospodarstwa domowe), państwo występuje w roli biorcy i dostawcy kapitału. W odróżnieniu jednak do pozostałych podmiotów, państwo pełni na rynku finansowym także rolę regulatora i nadzorcy tego rynku. Poprzez uregulowania prawne wpływa na zasady działania rynku finansowego w danym kraju. Nieumiejętne kształtowanie tych zasad hamuje rozwój rynku finansowego. Właściwa postawa państwa na rynku finansowym wspiera rozwój tego rynku.

Ekonomiści od wielu lat próbują określić, co oznacza pojęcie - właściwa postawa państwa. Czy wprowadzanie jak największej liczby regulacji w dążeniu do uregulowania niemal każdego aspektu działania rynku finansowego jest właściwą postawa? Czy ratowanie zagrożonych upadkiem instytucji finansowych jest właściwą postawą? Czy podejmowanie działań utrudniających dostęp nowym podmiotom do działania na rynku finansowym to właściwe postawa? A może sprzyjanie zwiększeniu konkurencji na rynku finansowym jest właściwym kierunkiem działania państwa na rynku finansowym? Czy władze państwowe powinny być odpowiedzialne za kształtowanie infrastruktury finansowej? To tylko niektóre pytania wymagające odpowiedzi.

Globalny kryzys finansowy XXI w. sprawił, że wiele instytucji finansowych stanęło przed problemem upadku. Część z nich upadła, część natomiast otrzymała wsparcie ze strony państwa, w postaci np. dofinansowania, czy otwartych linii kredytowych. Instytucje państwowe wspierane przez władze państwowe to instytucje o dużym udziale w aktywach sektora finansowego w danym kraju. Instytucje te określane są mianem "instytucji ważnych systemowo". Władze państwowe obawiały się, że ich upadek spowoduje całkowite załamanie rynku finansowego w danym kraju, dlatego zdecydowały się na ich wspieranie.

Pomoc państwa skierowana do wybranych instytucji finansowych uchroniła wiele z nich przed upadkiem. Mogłoby się zatem wydawać, że działania władz państwowych były słuszne. Bliższa analiza pokazuje jednak negatywne skutki podjętych przez państwo działań. Jednym z nich jest promowanie tzw. "niezdrowej konkurencji" na rynku finansowym. Następuje podział instytucji finansowych na te, które mogą liczyć na pomoc państwa w sytuacjach kryzysowych (są to duże instytucje, których upadek postrzegany jest przez państwo jako początek załamania całego rynku finansowego w danym kraju) oraz te które na taką pomoc liczyć nie mogą (pozostałe instytucje finansowe). Instytucje ważne systemowo zaczynają angażować się w coraz bardziej ryzykowne przedsięwzięcia, wychodząc z założenia, że w przypadku kłopotów mogą liczyć na pomoc państwa. Wyraźnie stają się instytucjami uprzywilejowanymi. Następuje "zniekształcenie" konkurencji na rynku bankowym, co w dłuższej perspektywie prowadzi do zmniejszenia stopnia konkurencji na tym rynku. C. Calderon i K. Schaeck prowadzili badania w zakresie wpływu interwencyjnych działań państwa na stopień konkurencji w sektorze bankowym9. Badaniem objęli 138 krajów, które doświadczyły różnych interwencji państwa w czasie 46 różnych kryzysów bankowych. Doszli do wniosku, że stopień konkurencji sektorów bankowych w tych krajach wyraźnie spadł po działaniach interwencyjnych państwa.

Zmniejszenie konkurencji na rynku finansowym prowadzi z kolei do zmniejszenia efektywności działania instytucji finansowych, jak też grozi zmniejszeniem stabilności działania rynku finansowego, co ostatecznie negatywnie wpływa na wzrost gospodarczy kraju. Potwierdzają to badania przeprowadzone przez S. Claessems’a i L. Laewen’a10. Badacze ci przeanalizowali sytuację w 16 krajach w okresie 1980-1990. Z badań ich wynika, że spadek stopnia konkurencji w sektorze bankowym doprowadza do spadku tempa wzrostu gospodarczego.

Interwencyjna rola państwa na rynku finansowym wzbudza wiele kontrowersji. Trudno określić jednoznaczne wytyczne w tym zakresie. Niewątpliwie podjęcie tego typu działań wymaga analizy konkretnej sytuacji w konkretnym kraju. Należy przeanalizować korzyści i zagrożenia wynikające z podjęcia przez państwo działań interwencyjnych.

Państwo poprzez wydawane regulacje dąży do zapewnienia przejrzystości działania rynku finansowego, jego stabilności i wzrostu efektywności działania. Niestety, nie zawsze wprowadzane przez władze państwowe regulacje przynoszą zamierzony efekt. Należy zauważyć, że niektóre regulacje mogą zahamować rozwój systemu finansowego i gospodarki. Przykładowo, można zminimalizować ryzyko działania banków poprzez narzucenie bankom konieczności utrzymywania bardzo wysokiego poziomu kapitału w stosunku do udzielonych przez nie kredytów, ale wpłynie to bezpośrednio na ograniczenie wielkości ich akcji kredytowej, co w dalszej perspektywie ograniczy dostęp przedsiębiorstw do kredytów i tym samym wyhamuje tempo rozwoju gospodarczego kraju.

Próba wprowadzania bardzo szczegółowych regulacji rynku finansowego skazana jest na niepowodzenie, tak z uwagi na trudności w ich właściwym opracowaniu i wdrożeniu, jak też ciągłe zmiany, jakie obserwuje się na rynku finansowym. Władze państwowe nie są w stanie opracowywać na bieżąco szczegółowych regulacji, które nadążałyby za rozwojem rynku finansowego. Co więcej, powstaje pytanie - czy w ogóle możliwe jest efektywne działanie silnie regulowanego rynku finansowego? Czy regulacje nie zahamują wprowadzania innowacji na rynku finansowym? Wydaje się, że pożądanym kierunkiem rozwoju w zakresie regulacyjnej roli państwa na rynku jest tworzenie regulacji nastawionych na uczestników rynku a nie zjawiska rynkowe. Należy tworzyć regulacje, które zachęcałyby uczestników rynku do podejmowania działań sprzyjających rozwojowi i stabilności rynku finansowego.

Nie ma uniwersalnych (dobrych dla wszystkich krajów) regulacji finansowych. Kraje o wysoko rozwiniętych systemach finansowych potrzebują przede wszystkim regulacji, które w sposób skuteczny ograniczałyby ryzyko podejmowane przez instytucje finansowe. Kraje o słabiej rozwiniętych systemach finansowych potrzebują przede wszystkim regulacji, które umożliwią rozwój tego systemu.

Niezwykle istotną rolą państwa jest tworzenie odpowiedniej infrastruktury finansowej umożliwiającej działania systemu finansowego w danym kraju. Chodzi tu przede wszystkim o tworzenie sprawnie działających i nadążających za rozwojem rynku systemów płatności i rozrachunku papierów wartościowych, jak również biur informacji kredytowej, które pozwalają instytucjom finansowym pozyskać informacje o wiarygodności kredytowej potencjalnych klientów. Państwowe biura informacji kredytowej powinny gromadzić informacje zarówno od instytucji podlegających nadzorowi państwowemu, jak też tych które takiemu nadzorowi nie podlegają. Pełna i wiarygodna informacja kredytowa pozwala zmniejszyć ryzyko działania instytucji finansowych, co wpływa na zwiększenie efektywności ich działania, zwiększenie kredytowania dochodowych inwestycji i w rezultacie przyczynia się do zwiększenia tempa rozwoju gospodarczego kraju.

Do przyspieszenia tego tempa przyczynia się także sprawnie działający system płatności i rozrachunku papierów wartościowych. Umożliwia on szybki i bezpieczny transfer kapitałów między stronami różnych transakcji. Istotną rolę w ramach tego systemu odgrywa bank centralny. Jest on organizatorem systemu rozliczeń w ramach płatności wysokokwotowych i zapewnia mu płynność, jak też bezpieczeństwo jego działania. Istotnym krokiem w zakresie rozwoju systemu płatności i rozrachunku papierów wartościowych było zastąpienie systemu rozliczeń netto w okresie odroczonym, systemem rozliczeń brutto w czasie rzeczywistym. Szybszy czas rozliczeń między kontrahentami zmniejsza ryzyko kredytowe transakcji, co sprzyja ich zawieraniu i tym samym pobudza wymianę dóbr i usług w gospodarce. Jest to kolejny czynnik, który wpływa na wzrost gospodarczy kraju.

Rozwój rynku finansowego to jeden z warunków przyspieszenia wzrostu gospodarczego kraju. Państwo, jako podmiot sprawujący na tym rynku funkcję regulacyjną i nadzorczą, powinno przyczyniać się do jego rozwoju. Chociaż trudno sprecyzować konkretne działania jakie państwo powinno podejmować na rynku finansowym (głównie z uwagi na szereg różnic obserwowanych między krajami), to jednak można określić pożądany kierunek tych działań. Wydaje się, że istotną rolą państwa na rynku finansowym jest pobudzanie konkurencji na tym rynku, tworzenie regulacji, które wymuszałyby bezpieczne i efektywnie działanie uczestników rynku finansowego, jak też tworzenie odpowiedniej infrastruktury finansowej zapewniającej sprawne działanie tego rynku.

Zakończenie

Rozwój rynku finansowego to niewątpliwie jeden z czynników warunkujących rozwój gospodarczy kraju. Potwierdzają to liczne badania prowadzone zarówno na szczeblu makroekonomicznym, jak też mikroekonomicznym. Brak sprawnie działającego rynku finansowego sprawia, że pojawiają się kłopoty w zakresie finansowania różnych projektów gospodarczych. Wymiana dóbr i usług w gospodarce staje się utrudniona z uwagi na problemy w zakresie rozliczenia transakcji. Alokacja kapitału wykazuje niski stopień efektywności. Podmioty działające na rynku nie są w stanie skutecznie zarządzać ryzykiem finansowym. Niewątpliwie hamuje to wzrost gospodarczy kraju.

Państwo, jako jeden z uczestników rynku finansowego, powinno sprzyjać rozwojowi tego rynku. Działania państwa powinny obejmować przede wszystkim sferę regulacyjną, jak też infrastrukturę finansową. Rolą państwa jest stworzenie sprawnie funkcjonujących systemów płatności, rozrachunku papierów wartościowych, jak również biur informacji kredytowej. Istotne jest ponadto rozważne podejmowanie przez państwo decyzji o bezpośrednich interwencjach na rynku finansowym, aby nie ograniczać konkurencji na tym rynku. Zmniejszenie konkurencji wpływa bowiem na zmniejszenie efektywności działania instytucji finansowych.

Zwrócenie szczególnej uwagi na istotną rolę rynku finansowego w rozwoju gospodarczym kraju jest szczególnie istotne w obecnych czasach, gdy rynki finansowe świata zostały dotknięte przez globalny kryzys finansowy. Niezbędne jest jak najszybsze ich odbudowanie, aby nie doprowadzić do pojawienia się trwałej tendencji spadkowej w ramach wzrostu gospodarczego w poszczególnych krajach świata.

BIBLIOGRAFIA:

Beck T., Demirguc-Kunt A., Laeven L., Levine R., Finance, Firm Size, and Growth, June 2007, www.econ.brown.edu.
Berger A., Hasan I., Klapper L., Further evidence on the link between finance and growth: An international analysis of community banking and economic performance, Bank of Finland Discussion Papers, 2004, nr 8.
Calderon C., Klaus S., Bank Bailouts, Competitive Distortions, and Consumer Welfare, Policy Research Working Paper, World Bank, Washington, DC. 2012.
Claessens S., Luc L., Financial Dependence, Banking Sector Competition, and Economic Growth, "Journal of the European Economic Association", 2005, nr 3.
Dritsakis N., Adamopoulo A., Financial development and economic growth in Grece: an empiri- cal investigation with Granger causality analysis, "International Economic Journal", Volume 18, 2004.
Filer R., Hanousek J., Campos N., Nauro F., Do Stock Markets Promote Economic Growth?, CERGE-EI, Working Paper 267, 1999.
Ghirmay T., Financial Development and Economic Growth in Sub-Saharan African Countries: Evidence from Time Series Analysis, African Development Review, Volume 16, Decem- ber 2004.
Guryay E., Safakli O., Tuzel B., Financial Development and Economic Growth: Evidence from Northern Cyprus, International Research of Finance and Economics, 2007, Issue 8.
Goldmith R., Financial structure and development, Yale University Press, New Haven 1969.
Halicioglu F., The Financial Development and Economic Growth Nexus for Turkey, MPRA Paper, 2007, No. 3566.
King R., Levine G., R., Finance and growth: Schumpeter might be right, The Quarterly Journal of Economics, August 1993.
Levine R., Finance and Growth: Theory and Evidence, (w:) Handbook of Economic Growth, volume 1, red. Aghion P., Durlauf S., 2005.
Levine R., Zervos S., Stock markets, banks and economic growth, "American Economic Review", 1988r., No 88.
Ling Q., Teng J., Financial development and economic growth: Evidence from China, "China Economic Review", 2006, Volume 17.
Miller M., Financial Markets and Economic Growth, "Journal of Applied Corporate Finance", 1998, No 11.
Rethinking the Role of the State in Finance, Global Financial Development Report 2013, The Word Bank, Washington 2013.
Wan-Chun L., Chen-Min H., The role offnancial development in economic growth: The experiences of Taiwan, Korea and Japan, "Journal of Asian Economics", 2006, Volume 17, Issue 4.
Schumpeter J., A theory of development, Harvard University Press, Cambridge, MA, 1955.
1 J. Schumpeter, A theory of development, Harvard University Press, Cambridge, MA, 1955.
2 Rethinking the Role of the State in Finance, Global Financial Development Report 2013, The Word Bank, Washington 2013, s. 33.
3 R. Goldsmith, Financial structure and development, Yale University Press, New Haven 1969.
4 R. King, G. R. Levine, Finance and growth: Schumpeter might be right, The Quarterly Journal of Economics, August 1993, s. 717-737.
5 T. Ghirmay, Financial Development and Economic Growth in Sub-Saharan African Countries: Evidence from Time Senes Analysis, African Development Review, Volume 16, December 2004, s. 415-432.
6 Q. Ling, J. Teng, Financial development and economic growth: Evidence from China, "China Economic Review", 2006, Volume 17, s. 395-411.
7 N. Dritsakis, A. Adamopoulo, Financial development and economic growth in Grece: an empiri- cal investigation with Granger causality analysis, International Economic Journal, Volume 18, 2004, s. 547-559.
8 T. Beck, A. Demirguc-Kunt, L. Laeven, R. Levine, Finance, Firm Size, and Growth, June 2007, www. econ.brown. edu.
9 C. Calderon, S. Klaus, Bank Bailouts, Competitive Distortions, and Consumer Welfare, Policy Research Working Paper, World Bank, Washington, DC. 2012.
10 S. Claessems, L. Luc, Financial Dependence, Banking Sector Competition and Economic Growth, "Journal of the European Economic Association", 2005, nr 3, s. 179-207.
×

DALSZA CZĘŚĆ ARTYKUŁU JEST DOSTĘPNA DLA SUBSKRYBENTÓW STREFY PREMIUM PORTALU WNP.PL

lub poznaj nasze plany abonamentowe i wybierz odpowiedni dla siebie. Nie masz konta? Kliknij i załóż konto!

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu

Podaj poprawny adres e-mail
W związku z bezpłatną subskrypcją zgadzam się na otrzymywanie na podany adres email informacji handlowych.
Informujemy, że dane przekazane w związku z zamówieniem newslettera będą przetwarzane zgodnie z Polityką Prywatności PTWP Online Sp. z o.o.

Usługa zostanie uruchomiania po kliknięciu w link aktywacyjny przesłany na podany adres email.

W każdej chwili możesz zrezygnować z otrzymywania newslettera i innych informacji.
Musisz zaznaczyć wymaganą zgodę

KOMENTARZE (0)

Do artykułu: Rozwój rynku finansowego motorem rozwoju gospodarki

NEWSLETTER

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu.

Polityka prywatności portali Grupy PTWP

Logowanie

Dla subskrybentów naszych usług (Strefa Premium, newslettery) oraz uczestników konferencji ogranizowanych przez Grupę PTWP

Nie pamiętasz hasła?

Nie masz jeszcze konta? Kliknij i zarejestruj się teraz!