Wpływ niskich stóp procentowych na dochodowość banków w Stanach Zjednoczonych i w Polsce

Wpływ niskich stóp procentowych na dochodowość banków w Stanach Zjednoczonych i w Polsce
Fot. Adobe Stock. Data dodania: 20 września 2022



Wprowadzenie

Stopy procentowe w większości najbardziej rozwiniętych gospodarczo krajach spadły do historycznie najniższych, a w wielu z nich osiągnęły nawet ujemne wartości1. Jedną z przyczyn takiej sytuacji jest stosunkowo słaby wzrost gospodarczy, a także rosnące oszczędności gospodarstw domowych, zwiększające się ryzyko gospodarcze i niskie nakłady inwestycyjne. Globalizacja gospodarki powoduje, że do Polski stopniowo przemieszcza się taki system pro- wadzenia działalności bankowej. Po serii obniżek, zapoczątkowanej w IV kwartale 2012 r., stopy procentowe doszły do najniższych historycznie wartości. Jest to nowa sytuacja zarówno dla sektora przedsiębiorstw i gospodarstw domowych, jak również dla banków i innych instytucji finansowych. Niskie stopy procentowe w zróżnicowany sposób wpływają na całą gospodarkę, zwłaszcza w zakresie podziału dochodów między wierzycielami a dłużnikami. Obok korzyści, polegających na obniżeniu kosztów finansowania przedsiębiorstw i gospodarstw domowych, mogą one jednak przynosić istotne negatywne skutki m.in. dla sektora bankowego czy sektora nieruchomości.

Rozpoznanie skali wpływu otoczenia niskich stóp procentowych na wysokość oprocentowania kredytów i depozytów oraz marżę odsetkową jest istotnym, choć stosunkowo rzadko analizowanym problemem. Ze względu na fakt, że takie zjawisko występuje w Polsce w stosunkowo krótkim okresie, to jego ocena może bazować na doświadczeniach zarejestrowanych w gospodarkach wysokorozwiniętych krajów świata, w których banki centralne od wielu lat utrzymywały niskie stopy procentowe i dodatkowo prowadziły luźną politykę monetarną.

Celem artykułu jest przedstawienie zasad funkcjonowania gospodarki w środowisku niskich stóp procentowych, a także zmian w poziomie marży odsetkowej i dochodowości banków jakie miały miejsce w sektorze bankowym w Stanach Zjednoczonych w latach 2008-2015 i w Polsce w latach 2012-2015. Badania prowadzono z wykorzystaniem danych z Systemu Rezerwy Federalnej i Narodowego Banku Polskiego oraz wyników analizy literatury przedmiotu.

Artykuł ma następującą strukturę. W następnej części przedstawiono wnioski wyciągnięte z analizy literatury nt. uwarunkowań funkcjonowania środowiska niskich stóp procentowych przez banki centralne i ich skutków dla wyników finansowych sektora realnego i sektora bankowego. W kolejnej zaprezentowano wyniki badań oddziaływania niskich stóp na poziom marży odsetkowej i dochodowości sektora bankowego w Stanach Zjednoczonych, a w dalszej - sektora bankowego w Polsce. Całość rozważań podsumowano we wnioskach.

1. Uwarunkowania prowadzenia polityki niskich stóp procentowych

Banki centralne większości krajów o wysokorozwiniętych gospodarkach obniżyły stopy procentowe do wartości bliskich zera lub nawet ujemnych. Proces ten nabrał szczególnego charakteru od momentu luzowania w tych krajach polityki monetarnej dla pobudzenia rozwoju gospodarczego po wybuchu kryzysu finansowego lat 2007-2009 (zob. rys. 1). Niskie stopy procentowe w tych krajach nie są jednak nowym zjawiskiem. Taką politykę monetarną stosowały banki centralne zarówno krajów tworzących strefę euro od lat 80. ubiegłego wieku, jak i wysokorozwiniętych krajów grupy G7 od lat 90. ubiegłe-go wieku. W Japonii ultra niskie stopy procentowe obowiązują już od początku lat 90. XX wieku.

Literatura ekonomiczna rozpatruje stopy procentowe w ujęciu nominalnym i realnym. W ujęciu realnym stopy procentowe stanowią cenę pieniądza, a ich wysokość jest zdeterminowana równowagą między podażą oszczędności a popytem inwestycyjnym. Ujęcie nominalne wskazuje, że stopy procentowe są ceną pieniądza skorygowaną o wysokość oczekiwań inflacyjnych2. Uwzględniając obie te teorie, można stwierdzić, że na wysokość stóp procentowych istotny wpływ mają następujące czynniki:
  • podaż oszczędności;
  • popyt inwestycyjny;
  • oczekiwania inflacyjne.
Czynniki te oddziałują w zróżnicowanych kierunkach. Wzrost podaży oszczędności przyczynia się do obniżenia stóp procentowych. W przeciwnym kierunku na wysokość stóp procentowanych działa zwiększający się popyt inwestycyjny, a także rosnące oczekiwania inflacyjne. Można zatem stwierdzić, że niskie stopy procentowe w krajach wyżej rozwiniętych są wynikiem m.in. gromadzenia przez ich społeczeństwa znacznych oszczędności i utrzymywania się niskiej inflacji. Innymi ważnymi bodźcami do spadku nominalnych stóp procentowych są: starzenie się społeczeństwa, globalizacja, transfer części produkcji do słabiej rozwiniętych gospodarek, nadmierne zadłużenie sektora przedsiębiorstw i gospodarstw domowych oraz sektora publicznego, a także mniejsza presja płacowa, która zmniejsza premię inflacyjną3.

W ostatnich latach, charakteryzujących się znaczną niepewnością co do tempa rozwoju gospodarczego, wysoka podaż oszczędności spotyka się raczej z ograniczonym popytem inwestycyjnym. Z tego względu punkt równowagi między popytem i podażą pieniądza lokuje się na niskim poziomie, ustalając niskie rynkowe stopy procentowe. Niskie stopy procentowe w zróżnicowany sposób oddziałują na całą gospodarkę, w tym na banki, kształtując ich wyniki finansowe. Alessandri i Nelson zauważają, że wpływ zmian rynkowych stóp procentowych na wysokość marży odsetkowej (NIM) jest zazwyczaj asymetryczny, tj. inny w przypadku wzrostu, a inny w przypadku spadku stóp. Istnieje również zróżnicowanie w ich oddziaływaniu w krótszym i dłuższym horyzoncie czasowym. Jedną z prawidłowości jest dodatnia korelacja między marżą odsetkową a wartością krótkookresowych stóp procentowych4. Przy generowaniu wyniku finansowego ważną regułą jest to, że w przypadku występowania bardzo niskich stóp procentowych pojawia się bariera zerowego oprocentowania depozytów zgromadzonych na rachunkach bieżących. W takim przypadku obniżanie stóp procentowych może wyłącznie przyczynić się do obniżenia oprocentowania kredytów, co w konsekwencji prowadzi do obniżenia marży odsetkowej.

Niższa marża odsetkowa w wielu wypadkach zmusza banki do poszukiwania nowych nieodsetkowych źródeł dochodów. Często angażują się one w bardziej dochodową, choć również bardziej ryzykowną działalność bankową. Takie zachowanie banków świadczy o pojawieniu się w ich strategii nadmiernego apetytu na ryzyko. Zjawisko to określane jest terminem "search for yield"5. Dla realizacji agresywnej strategii inwestycyjnej banki zazwyczaj łagodzą politykę kredytową i obniżają wymogi udzielania kredytów. Dell’Ariccia i inni uważają, że w krajach o niskich stopach procentowych oprocentowanie kredytów jest ujemnie skorelowane z poziomem restrykcyjności polityki kredytowej banków6. Inną metodą rekompensaty spadku dochodów odsetkowych jest ograniczanie niektórych kosztów operacyjnych, w tym przede wszystkim kosztów pracy i utrzymania sieci placówek. Realizacja takiej strategii prowadzi często do konsolidacji banków. Motywem dla jej prowadzenia jest poprawa dochodowości w wyniku wykorzystania pozytywnych efektów skali.

Niskie koszty finansowania kredytem sprzyjają tworzeniu się baniek spekulacyjnych na rynkach niektórych aktywów finansowych. Wzrost cen na rynkach finansowych może podnieść konkurencję o depozyty. Dla inwestorów znacznie bardziej atrakcyjnym staje się zakup szybko drożejących aktywów niż depozytów bankowych7. Wynikiem wyższej konkurencji jest często podwyższenie oprocentowania depozytów i zawężenie marży odsetkowej w bankach8.

Innym ważnym efektem długoterminowego utrzymywania się niskich stóp procentowych jest sztuczne poprawianie przez banki jakości ich portfeli kredytowych, szczególnie kredytów dla przedsiębiorstw. Banki często pozwalają swoim kredytobiorcom na spłacenie dotychczasowych, często zagrożonych lub niespłacanych, zobowiązań przy użyciu środków pochodzących z nowo udzielonych kredytów. W taki sposób przedsiębiorstwa mogą uniknąć upadłości, a banki konieczności tworzenia większych rezerw na zagrożone kredyty. Poprawia im to wyniki finansowe i wskaźniki kapitałowe. Taki mechanizm stosowano szczególnie w gospodarce japońskiej, w której bliskie zeru stopy procentowe utrzymują się od początku lat 90. XX wieku9.

Pozytywnym skutkiem utrzymywania się niskich stóp procentowych jest zwiększenie się zdolności kredytowej części przedsiębiorstw i gospodarstw domowych. Pozwala to na zwiększenie zdolności tych podmiotów do obsługi istniejących już zobowiązań, a także nabycie przez kolejne podmioty możliwości pozyskania nowych środków na konsumpcję i rozwój. Daje to możliwość restrukturyzacji bilansu banków. Ponadto obniżenie kosztów odsetkowych pozwala na zwiększenie potencjału kredytobiorców do obsługi ich zadłużenia i może przyczynić się do spadku wartości i udziału zagrożonych należności w portfelach kredytowych banków10.

2. Wpływ niskich stóp procentowych na dochody banków w Stanach Zjednoczonych

W odpowiedzi na pogłębiające się skutki kryzysu finansowego Federalny Komitet Otwartego Rynku (FOMC)11 radykalnie obniżył w 2008 r. główne stopy procentowe Rezerwy Federalnej (zob. rys. 1). W I kwartale stopy procentowe obniżono o 2 pp. do 2,25%, a w IV kwartale, po upadku banku inwestycyjnego Lehman Brothers, podstawową stopę procentową ustalono na poziomie między 0 a 0,25%. Celem poluzowania polityki monetarnej było obniżenie kosztów finasowania i zachęcenie przedsiębiorstw i gospodarstw domowych do zaciągania nowych kredytów. Tak niskie stopy procentowe utrzymywały się aż do grudnia 2015 r., gdy FOMC podniósł główne stopy procentowe o 0,25 pp. do przedziału od 0,25% do 0,5%. Znaczne poluzowanie polityki monetarnej nie przyspieszyło istotnie tempa wzrostu kredytów (zob. rys. 2).

W okresie od grudnia 2008 r. do września 2015 r. wartość kredytów dla sektora niefinansowego rosła wolniej niż wartość aktywów banków. W tym czasie ich suma bilansowa powiększyła się o 19,6%, podczas gdy kredytów o 17,7%. Oznacza to, że banki angażowały więcej swoich funduszy w skarbowe papiery wartościowe, które są obarczone mniejszym ryzykiem inwestycyjnym. Taka strategia inwestycyjna wypływała częściowo z potrzeby poprawy struktury finansowania banków i ich dokapitalizowania. Przyjęte w tym okresie regulacje bankowe nakazywały bankom obniżenie stopnia ich dźwigni finansowej i poprawienie współczynników wypłacalności. W rezultacie wskaźnik dźwigni finansowej mierzonej relacją kapitałów własnych do aktywów wzrósł od grudnia 2008 r. do września 2015 r. z 9,4% do 11,3%, a łączny wskaźnik kapitałowy z 12,7% do 14,1%.

Ogólna awersja do ryzyka mogła być zauważona w działalności depozytowej banków. Blisko dwukrotnie szybsze tempo wzrostu depozytów niż aktywów banków (38% w porównaniu do 19,6%) wynikało z dwóch powodów. Z jednej strony, banki zmieniły strukturę finansowania swej działalności, tj. zmniejszyły w niej udział dłużnych papierów własnych zabezpieczanych kredytami i zwiększyły udział stabilnych depozytów z sektora niefinansowego. Z drugiej, klienci indywidualni, którzy po doświadczeniach kryzysu zwiększyli swą awersję na ryzyko, preferowali lokowanie oszczędności w mniej dochodowe, ale bezpieczne depozyty bankowe. Oba te procesy spowodowały, że relacja kredytów do depozytów w okresie od grudnia 2008 r. do września 2015 r. spadła z 82,7% do 70,5% (zob. rys. 3). Ponadto dla wartości marży odsetkowej i wyników finansowych istotny jest również fakt, że w tym czasie udział depozytów oprocentowanych w łącznej wartości depozytów zmniejszył się z 82% do 73%.

Marża odsetkowa netto (NIM) nie zmieniała się istotnie w trakcie blisko sześcioletniego okresu utrzymywania się niemal zerowych stóp procentowych (zob. rys. 4). Z wyjątkiem lat 2010-2011, wartość wskaźnika NIM wynosiła średnio 3,3%. W całym okresie funkcjonowania ultra niskich stóp procentowych NIM obniżył się o 0,2 pp. do poziomu 3%. Na takie kształtowanie się marży odsetkowej istotny wpływ mógł mieć rosnący udział nieoprocentowanych depozytów w finansowaniu działalności banków. Oznaczało to, że banki rekompensowały obniżającą się marżę odsetkową na kredytach przy pomocy wysokiej marży odsetkowej na nisko- i nieoprocentowanych depozytach. Jednak bariera zerowego oprocentowania depozytów ogranicza możliwości zwiększania marży odsetkowej na depozytach. Fakt ten sprawia, że w dłuższej perspektywie czasowej wskaźnik NIM stopniowo się obniżał.

Zmniejszające się wartości nieodsetkowej marży netto nie mogą potwierdzić tezy stawianej przez część analityków, że w otoczeniu niskich stóp pro-centowych banki rekompensują straty na wyniku odsetkowym przez zwiększenie zaangażowania w działalność nieodsetkową12. Od grudnia 2008 r. do września 2015 r. wskaźnik ten nie podniósł się istotnie, a nawet nieznacznie spadł o 0,04 pp. do poziomu 1,6%. Jego średnia wartość wynosiła 1,78%. Stabilność tego rodzaju dochodów może wynikać m.in. z konieczności dostosowania się banków do zaleceń władz nadzorczych nakazujących ograniczenie prowadzenia operacji finansowych przez banki.

Marża odsetkowa nie spadła w całym okresie poniżej 2,5%, a wskaźnik zwrotu z aktywów ROA wzrósł z -0,1% w 2009 r. do 1% w 2014 r.
Wieloletnie utrzymywanie się niskich stóp procentowych nie pogorszyło stopnia dochodowości aktywów banków (zob. rys. 5). Od grudnia 2008 r. do września 2015 r. wskaźnik ROA wzrósł o 0,91 pp. do 1,05%. Jego średnia wartość w tym okresie wynosiła 0,75%. Poprawa dochodowości całego sektora wynikała głównie z lepszych wyników osiąganych przez największe amerykańskie banki. Do pozytywnego trendu w dochodowości banków przyczynił się m.in. wzrost ich aktywności kredytowej i zwiększenie wolumenu akcji kredytowej, co miało związek z poprawą sytuacji gospodarczej Stanów Zjednoczonych13.

Pogorszyła się jednak efektywność kosztowa banków. Wskaźnik C/I wzrósł o 1,6 pp. do 59,9%, przy średniej wartości wynoszącej 59,1%. Może to oznaczać, że poprawiła się jakość portfela kredytowego banków. Banki zmniejszyły wartość odpisów na kredyty nieregularne14. W okresie od grudnia 2008 r. do września 2015 r. wskaźnik zawiązywanych rezerw na kredyty nieregularne do kredytów ogółem spadł z 1,32% do 0,41%, a udział kredytów nie-regularnych w portfelu kredytowym z 2,95% do 1,59%. Pozytywnie wpłynęło to na wyniki finansowe netto i poprawę wskaźników ROA i ROE. Nie potwierdza to zatem reguły formułowanej przez Dell`Ariccia i innych, że obniżaniu stóp procentowych towarzyszy rozluźnienie polityki kredytowej i wzrost strat z tytułu kredytów o utraconej wartości15.

3. Wpływ niskich stóp procentowych na dochody banków w Polsce

W Polsce proces obniżania stóp procentowych przez NBP został zapoczątkowany w IV kwartale 2012 r. w odpowiedzi na pogarszającą się w tymże roku sytuację gospodarczą. Stymulowanie gospodarki poluzowaną polityką monetarną było jednym z czynników umożliwiających zwiększenie dynamiki wzrostu kredytów dla przedsiębiorstw i gospodarstw domowych16. W okresie od grudnia 2012 r. do września 2015 r. wartość kredytów dla sektora niefinansowego wzrosła o 17,8% (zob. rys. 6). Najbardziej wzrosły wartości kredytów inwestycyjnych dla przedsiębiorstw, a także kredytów konsumpcyjnych17. Wzrosty te można wiązać m.in. z poprawiającymi się perspektywami gospodarczymi, lepszymi warunkami na rynku pracy, a także oczekiwaniami długo-terminowego utrzymania się środowiska niskich stóp procentowych w Polsce.

Niższe stopy procentowe nie okazały się czynnikiem ograniczającym tempo wzrostu wartości depozytów. Podobnie jak w przypadku Stanów Zjednoczonych na taką sytuację wpływały dwa procesy. Pierwszy z nich polegał na ograniczaniu przez banki finansowania od banków matek nominowanego w walutach obcych i jednoczesnego zwiększania finansowania stabilnymi krajowymi depozytami gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. Drugi natomiast związany był ze wzrostem awersji na ryzyko wśród klientów indywidualnych i lokowaniem oszczędności w bezpieczne depozyty bankowe. Takie zachowanie klientów utrzymywało się mimo znacznego obniżenia stóp procentowych. Czynniki te spowodowały, że depozyty sektora niefinansowego w okresie od grudnia 2012 r. do września 2015 r. wzrosły bardziej niż kredyty, jak również aktywa banków (23,5% w porównaniu do odpowiednio 17,8% i 19%). Spowodowało to, że relacja kredytów do depozytów obniżyła się w tym czasie ze 113,8% do 108,5% (zob. rys. 7).

Obniżenie stóp procentowych przez NBP przyczyniło się do zauważalnego obniżenia marży odsetkowej (zob. rys. 6). W reakcji na łagodzenie polityki monetarnej banki zawężały również marżę odsetkową na kredytach. Naliczanie oprocentowania na podstawie stawek rynku międzybankowego sprawia, że obniżenie się ogólnego poziomu stóp procentowych w krótkim czasie powoduje obniżenie przychodów odsetkowych na znacznej części kredytów dla sektora niefinansowego, m.in. kredytów konsumpcyjnych, złotowych kredytów mieszkaniowych, czy kredytów dla przedsiębiorstw.

Spadek przychodów odsetkowych do pewnego momentu może być łagodzony spadkiem kosztów odsetkowych wynikających z depozytów. W przypadku oprocentowania depozytów zbliżającego się do 0%, jego dalsze obniżanie jest niemal niemożliwe. W polskim sektorze bankowym zjawisko to zauważalne było w latach 2013-2015. W przypadku pierwszej serii obniżek stóp procentowych obniżenie stopy referencyjnej NBP od grudnia 2012 r. do września 2013 r. z 4,25% do 2,5%, tj. o 1,75 pp., przyczyniło się do spadku NIM o 0,24 pp. W przypadku funkcjonowania już znacznie niższych stóp procentowych obniżenie stopy referencyjnej od września 2014 r. do września 2015 r. z 2,5% do 1,5%, tj. o 1 pp., przyczyniło się do spadku NIM o 0,38 pp. (zob. rys. 8).

Obniżanie stóp procentowych nie przyniosło zauważalnego przeniesienia się aktywności banków w działalność nieodsetkową. Marża nieodsetkowa netto w okresie od grudnia 2012 r. do września 2015 r. spadła o 0,46 pp. do 1,3%. Możliwość oceny wpływu niższych stóp procentowych na to zjawisko zaburzają zmiany regulacji wprowadzone w tym czasie, spośród których najważniejszą jest obniżenie opłaty interchange pobieranej przez banki za realizację płatności kartowych.

Środowisko niskich stóp procentowych w Polsce w pewnym stopniu przyczyniło się do pogorszenia się stopnia dochodowości i efektywności kosztowej banków. Wskaźnik ROA obniżył się w tym czasie z 1,2% do 0,9%, a wskaźnik C/I wzrósł z 51,6% do 55%. Na sytuację tę istotny wpływ miało obniżenie się wyniku odsetkowego. Poprawienie się ogólnej sytuacji gospodarczej w kraju i lepsze perspektywy prowadzenia działalności gospodarczej pozwalały bankom na rozwiązanie części rezerw na kredyty nieregularne. Czynności te wpłynęły na podniesienie wyników finansowych sektora bankowego i utrzymanie wskaźnika ROA na stosunkowo stabilny m poziomie (zob. rys. 9).

Wnioski

Środowisko szczególnie niskich stóp procentowych jest obecne w wysokorozwiniętych gospodarkach od momentu uaktywnienia się kryzysu finansowego. Jest ono m.in. wynikiem osłabienia się potencjału gospodarczego tych krajów, procesu starzenia się społeczeństwa, wzrostu stopy oszczędności, globalizacji i outsourcingu znacznej części prac do krajów rozwijających się oraz spadku dynamiki wynagrodzeń i presji inflacyjnej. Niskie stopy procentowe oddziałują na dochody banków w sposób bezpośredni i pośredni, zazwyczaj obniżając je w dłuższej perspektywie czasowej.

W Stanach Zjednoczonych, mimo funkcjonowania stóp procentowych banku centralnego bliskich 0%, nastąpił znaczny przyrost depozytów, co mogło być motywowane strategią ograniczania ryzyka inwestycyjnego zarówno przez gospodarstwa domowe, jak i banki. Trudno jest zauważyć, aby niskie stopy procentowe przyspieszały akcję kredytową banków. Tempo wzrostu kredytów było znacznie niższe niż ogólnej kwoty aktywów i dwukrotnie niższe niż depozytów. W dłuższym horyzoncie czasowym marża odsetkowa netto zawężała się, a strata nie była rekompensowana dochodami z operacji nieodsetkowych. Marża nieodsetkowa w okresie funkcjonowania niskich stóp procentowych nieznacznie spadała. Spadek marży sprzyjał spadkowi dochodowości aktywów. Z kolei na poprawę wskaźnika ROA istotny wpływ miała poprawa jakości portfela kredytowego i obniżenie się salda rezerw zawiązywanych na kredyty nieregularne.

W Polsce zapoczątkowana w IV kwartale seria obniżek stóp procentowych doprowadziła do ich historycznie najniższego poziomu. Niższe stopy procentowe sprzyjały przyśpieszeniu tempa wzrostu kredytów dla sektora nie-finansowego, szczególnie kredytów inwestycyjnych dla przedsiębiorstw. Jednak awersja gospodarstw domowych do ryzyka i potrzeba banków do zwiększenia udziału finansowania stabilnymi źródłami funduszy przyczyniły się do znacz-nie wyższego wzrostu depozytów.

W pierwszym etapie obniżek stóp procentowych banki tylko nieznacznie zmniejszyły marżę odsetkową dzięki stosunkowo równomiernemu obniżaniu oprocentowania kredytów i depozytów. W drugim etapie niski poziom stóp procentowych sprawił, że banki były zmuszone obniżyć oprocentowanie kredytów, nie mając jednocześnie możliwości obniżenia bliskiego zera oprocentowania depozytów. W rezultacie obniżały swoją marżę odsetkową netto i dochodowość działalności. Urata dochodów odsetkowych nie wpłynęła w zauważalny sposób na wzrost aktywności banków w działalności nieodsetkowej.

Zachowanie banków w Polsce w okresie obniżania i utrzymywania niskich stóp procentowych było zbliżone do sposobu funkcjonowania banków w Stanach Zjednoczonych w okresie ultra niskich stóp procentowych. W obu przypadkach w krótkiej perspektywie wyniki finansowe banków pozostawały na stabilnym poziomie, jednak w dłuższej perspektywie czasowej marże odsetkowe i dochodowość banków nieznacznie się obniżały.

Bibliografia:

Ahrend R., Catte P., Price R., Factors Behind Low Long-term Interest Rates, "Financial Market Trends", No. 1/2006, s. 109-141.

Alessandri P., Nelson B., Simple banking: profitability and the yield curve. "Bank of England Working Paper", No. 452/2012.

Boeckx J., Cordemans N., Dossche M., Causes and implications of the low level of the risk-free interest rate, "National Bank of Belgium Economic Review", Issue II/2013, s. 63-88.

Borio C., Zhu H., Capital regulation, risk-taking and monetary policy: A missing link in the trans-mission mechanism?, "Journal of Financial Stability", vol. 8(4), 2012, s. 236-251.

Caballero R., Hoshi T., Kashyap A., Zombie Lending and Depressed Restructuring in Japan, "NBER Working Paper Series", No. 12129/2005.

Danthine J.-P., Causes and consequences of low interest rates, "Swiss National Bank", 2013, [https://www.snb.ch/en/mmr/speeches/id/ref_20131114_jpd/source/ref_20131114_jpd.en.pdf].

Dell'Ariccia G., Laeven L, Suarez G., Bank Leverage and Monetary Policy's Risk-Taking Channel: Evidence from the United States, "IMF Working Paper", No. 143/2013.

Forbes K., Low interest rates: King Midas’ golden touch?, "Bank of England The Institute of Eco-nomic Affairs", 2015, [http://www.bankofengland.co.uk/publications/Documents/speeches/2015/speech798.pdf].

Genay H., What is the impact of a low interest rate environment on bank profitability?, "Economic Review of the Federal Reserve Bank of Chicago", No. 324/2014, s. 1-4.

Gerdesmeier D., Reimers H., Roffia B., Asset price misalignments and the role of money and credit, "ECB Working Paper Series", No. 1068/2009.

Maddaloni A., Peydro J.-L., Bank risk-taking, securitization, supervision and low interest rates. Evidence from the euro area and the US lending standards, "ECB Working Paper Series", No. 1248, 2010.

Morris Ch., Regehr K., What Explains Low Net Interest Income at Community Banks?, "Economic Review Federal Reserve Bank of Kansas City", 2014, s. 59-87.

NBP, Raport o stabilności system finansowego - lipiec 2015, Narodowy Bank Polski, Warszawa, 2015.

Orr A., Edey M., Kennedy M., The Determinants of Real Long-Term Interest Rates, "OECD Eco-nomics Department Working Papers", No. 155, 1995.

Paligorova T., Jimenez J., Monetary Policy and the Risk-Taking Channel: In-sights from the Lending Behaviour of Banks, "Bank of Canada Review", Autumn, 2012, s. 23-30.



1 Ujemne depozytowe lub referencyjne stopy procentowe banku centralnego funkcjonują m.in. w krajach strefy euro, a także w Danii, Szwajcarii, Szwecji; zob. strony internetowe banków centralnych [stan na 2016.01.14].

2 J-P. Danthine, Causes and consequences of low interest rates, "Swiss National Bank", 2013, [https://www.snb.ch/en/mmr/speeches/id/ref_20131114_jpd/source/ref_20131114_jpd.en.pdf] [stan na 2016.05.21].

3 A. Orr A, M. Edey, M. Kennedy, The Determinants of Real Long-Term Interest Rates, "OECD Economics Department Working Papers", No. 155, 1995; R. Ahrend, P. Catte, R. Price, Fac-tors Behind Low Long-term Interest Rates, "Financial Market Trends", No. 1/2006, s. 109-141.

4 P. Alessandri, B. Nelson, Simple banking: profitability and the yield curve. "Bank of England Working Paper", No. 452/2012.

5 A. Maddaloni, J-L. Peydro, Bank risk-taking, securitization, supervision and low interest rates. Evidence from the euro area and the US lending standards, "ECB Working Paper Series", No. 1248, 2010; T. Paligorova, J. Jimenez, Monetary Policy and the Risk-Taking Channel: In-sights from the Lending Behaviour of Banks, "Bank of Canada Review", Autumn, 2012, s. 23-30; C. Borio, H. Zhu H, Capital regulation, risk-taking and monetary policy: A missing link in the transmission mechanism?, "Journal of Financial Stability", vol. 8(4), 2012, s. 236-251.

6 G. Dell'Ariccia, L. Laeven, G. Suarez, Bank Leverage and Monetary Policy's Risk-Taking Channel: Evidence from the United States, "IMF Working Paper", No. 143/2013.

7 Rynek nieruchomości jest szczególnie narażony na pojawianie się baniek spekulacyjnych w środowisku niskich stóp procentowych.

8 K. Forbes, Low interest rates: King Midas’ golden touch?, "Bank of England The Institute of Economic Affairs", 2015, [http://www.bankofengland.co.uk/publications/Documents/speeches/2015/speech798.pdf] [2016.05.21]; D. Gerdesmeier, H. Reimers, B. Roffia, Asset price misalignments and the role of money and credit, "ECB Working Paper Series", No. 1068/2009.

9 R. Caballero, T. Hoshi, A. Kashyap, Zombie Lending and Depressed Restructuring in Japan, "NBER Working Paper Series", No. 12129/2005.

10 J. Boeckx, N. Cordemans, M. Dossche, Causes and implications of the low level of the risk-free interest rate, " National Bank of Belgium Economic Review", Issue II/2013, s. 63-88.

11 Federalny Komitet Otwartego Rynku jest organem odpowiedzialnym za kształt polityki monetarnej Systemu Rezerwy Federalnej Stanów Zjednoczonych.

12 Taką regułę zauważali w swych pracach m.in. A. Maddaloni i J-L. Peydro; T. Paligorovej i J. Jimeneza, a także C. Borio i H. Zhu.

13 H. Genay, What is the impact of a low interestrate environment on bank profitability?, "Eco-nomic Review of the Federal Reserve Bank of Chicago", No. 324/2014, s. 1-4.

14 Ch. Morris, K. Regehr, What Explains Low Net Interest Income at Community Banks?, "Eco-nomic Review Federal Reserve Bank of Kansas City", 2014, s. 59-87.

15 G. Dell'Ariccia, L. Laeven, g. Suarez, Bank Leverage and Monetary Policy's Risk-Taking Channel: Evidence from the United States, "IMF Working Paper", No. 143/2013.

16 W początkowym okresie procesu obniżania stóp procentowych wartości marży odsetkowej na kredytach i depozytach zmniejszały się w zbliżonym stopniu (zob. rys. 5). Dopiero w 2014 r. średnie oprocentowanie depozytów zmniejszało się znacznie wolniej niż oprocentowanie kredytów ze względu na fakt, że oprocentowania depozytów było już bliskie zeru. Uniemożliwiało to bankom na równomierne obniżanie oprocentowania aktywów i pasywów.

17 NBP, Raport o stabilności system finansowego - lipiec 2015, Narodowy Bank Polski, Warszawa, 2015, s. 33-34.
×

DALSZA CZĘŚĆ ARTYKUŁU JEST DOSTĘPNA DLA SUBSKRYBENTÓW STREFY PREMIUM PORTALU WNP.PL

lub poznaj nasze plany abonamentowe i wybierz odpowiedni dla siebie. Nie masz konta? Kliknij i załóż konto!

SŁOWA KLUCZOWE I ALERTY

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu

Podaj poprawny adres e-mail
W związku z bezpłatną subskrypcją zgadzam się na otrzymywanie na podany adres email informacji handlowych.
Informujemy, że dane przekazane w związku z zamówieniem newslettera będą przetwarzane zgodnie z Polityką Prywatności PTWP Online Sp. z o.o.

Usługa zostanie uruchomiania po kliknięciu w link aktywacyjny przesłany na podany adres email.

W każdej chwili możesz zrezygnować z otrzymywania newslettera i innych informacji.
Musisz zaznaczyć wymaganą zgodę

KOMENTARZE (0)

Do artykułu: Wpływ niskich stóp procentowych na dochodowość banków w Stanach Zjednoczonych i w Polsce

NEWSLETTER

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu.

Polityka prywatności portali Grupy PTWP

Logowanie

Dla subskrybentów naszych usług (Strefa Premium, newslettery) oraz uczestników konferencji ogranizowanych przez Grupę PTWP

Nie pamiętasz hasła?

Nie masz jeszcze konta? Kliknij i zarejestruj się teraz!