Skomentuj 
Podziel się!
Udostępnij
Twittnij
Wyślij
Drukuj
"Zielone" korytarze graniczne dla przejazdu pustych ciężarówek, e-booking, wspólne odprawy różnych służb, oferta "jednego okienka" dla wiarygodnych firm odprawiających towary, wymiana informacji w czasie rzeczywistym przez służby celne - to niektóre z istniejących już szczątkowo elementów systemu odpraw granicznych w różnych krajach naszego regionu.
Ogólne wnioski
Jest to o tyle trudne, że chodzi o różne systemy odpraw, na styku krajów Unii Europejskiej i Euroazjatyckiej Unii Celnej. Ponadto istnieją różne uwarunkowania w rozwoju infrastruktury granicznej.
Już obecnie na wschodniej granicy Polski z trzema sąsiadami spoza UE co sekundę odprawia się 7 ciężarówek. Od 2008 roku liczba odprawianych TIR-ów wzrosła o ok. 50 proc.
Skala wyzwań rośnie i szlaban graniczny nie powinien hamować, ale poprawiać warunki konkurencyjne biznesu.
Przede wszystkim należy oczekiwać dalszej, dużej dynamiki wymiany towarowej zarówno Polski w krajami zza wschodniej granicy, jak i ruchu tranzytowego w obu kierunkach przez Polskę. Obecny trend spadkowy obrotów handlowych z Rosją zapewne wkrótce odwróci się, po unormowaniu sytuacji politycznej pomiędzy Ukrainą i Rosją.
W debacie skupiono się m.in. na kwestii, czy dla dalszego usprawnienia odpraw granicznych bardziej istotna jest rozbudowa "twardej" infrastruktury granicznej, czy "miękkich" sfer i kompetencji, tj. systemów organizacyjnych, informatycznych i doskonalenia przygotowania kadr.
Wynika z niej, że nie tylko większą rolę mogą odegrać te drugie elementy, ale są one przeważnie mniej kapitałochłonne.
Co jednak istotne, nie można budować nowych przejść granicznych na wschodnich granicach Polski, bez budowy dróg i torów kolejowych lub poprawienia parametrów (np. uwzględniające dopuszczalne naciski na oś), a także bez budowy infrastruktury towarzyszącej - np. terminali, miejsc parkingowych, itp. Jest to jednak zadanie samorządów i władz centralnych.
Różny punkt wyjścia
Zdaniem Jacka Kapicy, wiceministra finansów, szefa Służby Celnej, kraje naszego regionu powinny szukać ujednoliconego modelu odpraw granicznych. Pewne elementy można dość szybko wdrożyć, jak np. utworzenie wielu pasów drogowych na granicy, wprowadzenie podobnych limitów funkcjonariuszy granicznych i liczby przypadających na każdego z nich odpraw.
- Jednak szukając optymalnego modelu należy też uwzględnić skalę ruchu na konkretnych przejściach granicznych, czy specyficzne warunki - mówił Jacek Kapica. - Np. w Bobrownikach jest most, po którym może przejechać w jedną stronę tylko jedna ciężarówka, co ewidentnie ogranicza tempo odpraw.
Ukraina ciągle doskonali funkcjonowanie swoich służb granicznych. Wielkim doświadczeniem dla nich były nowe zadania, jakie wynikały z organizacji przez Polskę i Ukrainę Piłkarskich Mistrzostw Europy UEFA 2012.
- Już wtedy wprowadziliśmy wiele elementów upraszczających odprawy, szczególnie osób, stworzyliśmy wspólne centrum koordynacyjne, dzięki czemu sprostaliśmy potrojeniu ruchu granicznego w ciągu dwóch miesięcy, ale i wykryciu 130 przypadków przemytu narkotyków - powiedział Anatolij Makarenko, prezes Państwowej Służby Celnej Ukrainy. - Najlepsze doświadczenia stosujemy, np. na przejściu w Dorohusku, a nowym impulsem jest podpisana wczoraj umowa o stowarzyszeniu z UE.
Na inne ograniczenia i wyzwania zwrócił uwagę Władimir Orłowski, naczelnik Regionalnego Urzędu Celnego w Brześciu. Według niego, Białoruś buduje nowe przejścia graniczne. Problemem są jednak wąskie gardła pomiędzy nimi, tj. brak odpowiednich dróg czy parkingów, których likwidacja zależy także m.in. od biznesu.
Pozytywnym przykładem z Białorusi usprawnienia ruchu jest budowa terminali przygranicznych, dzięki czemu zmieniono organizację odpraw ciężarówek.
Upowszechniać najlepsze rozwiązania
Przykładem rozwiązania stosowanego w kilku krajach jest projekt odprawy celnej pociągu intermodalnego Viking, z Kłajpedy (Litwa) do Odessy.
- Czas odprawy na granicy UE - Ukraina skróciliśmy do pół godziny - mówił Analotij Makarenko.
Innym przykładem współpracy wielostronnej są kraje nadbałtyckie, które od roku wdrożyły system automatycznego rozpoznawania tablic rejestracyjnych ciężarówek. Powiązany jest on z historią pojazdu i firmy przewozowej, liczbą przekroczeń granic, przestępstw, itp.
- To bardzo efektywne rozwiązanie, które z dużym wyprzedzeniem pozwala rozpoznać m.in. stopień ryzyka w ruchu granicznym, eliminując firmy i kierowców próbujących łamać przepisy celno-podatkowe - powiedział Antanas Sipavisius, dyrektor generalny Departamentu Ceł Litewskiego Urzędu Celnego. - Zachęcam polskie służby celne do przyłączenia się do tego systemu i wzbogacenia bazy danych.
To istotne, bowiem także polscy celnicy na granicach wdrożyli już sczytywanie tablic rejestracyjnych. Dwa tygodnie na temat integracji systemu rozmawiali przedstawiciele urzędów celnych Polski i Litwy.
Trzy kraje nadbałtyckie mają też najbardziej zaawansowane i wdrożone systemy: zielonych korytarzy (swobodnego przejazdu ciężarówek, głównie pustych) oraz "jednego okienka." Jest to rozwiązanie wspólnych odpraw różnych służb granicznych (celników, funkcjonariuszy Służb Granicznych, weterynarii, fitosanitarnych, itp.), radykalnie skracające czas odpraw.
- W utworzeniu międzynarodowego jednego okienka upatrywałbym najbardziej efektywnego sposobu poprawy ruchu granicznego na styku UE - kraje Europy Wschodniej - podkreślił Antanas Sipavisius. - To kwestia także premiowania biznesmenów, którzy przestrzegają przepisy i uzyskają status wiarygodnych przewoźników lub firm handlowych.
Czego potrzeba?
Sporą rezerwą w usprawnieniu odpraw upatrywać można w rozwiązaniach informatycznych. W Polsce wprowadzany jest np. system ebooking, czyli możliwość internetowego zamówienia godziny odprawy ciężarówki na granicy. W porcie Gdynia, także w terminalu DCT w Gdańsku, wprowadzono system wcześniejszej, internetowej odprawy ładunków w kontenerach.
- Dzięki temu nasze służby mają więcej czasu na czynności sprawdzające i weryfikujące, w efekcie czego towar dotykając lądu, wjeżdża do Polski przy podniesionym szlabanie - mówił wiceminister Kapica.
Podkreślił on też rolę wymiany informacji pomiędzy służbami różnych krajów i możliwość stosowania wspólnej procedury tranzytowej z Ukrainą, eliminujący dokumenty papierowe. Jest to taki system, jaki istnieje między UE a Szwajcarią lub jaki Polska miała z Niemcami, zanim weszliśmy do UE.
O roli wymiany informacji służb celnych mówił też Władimir Orłowski. Białoruś wprowadza jego elementy, a w 2016 roku chce wprowadzić na stałą wymianę informacji służb celnych z Ukrainą. Dotychczasowe pilotażowe wdrożenia dowodzą jednak, że wiele trzeba poprawić w tym budowanym systemie, szczególnie wiarygodność danych, tempo przesyłu (on line, a nie post factum) i wiarygodność danych.
Globalny punkt widzenia
Zdaniem Ericha Kiecka, dyrektora Budowania Potencjału (Capacity Building) w Światowej Organizacji Celnej (WCO), do niedawna ułatwienia w wymianie towarowej między krajami upatrywano w liberalizacji taryf celnych.
- Podczas ubiegłorocznej sesji plenarnej WCO na Bali uzgodniliśmy, pierwszy raz od 1995 roku, że nacisk należy położyć na pozataryfowe rozwiązania, lepszą koordynację pracy różnych służb na granicach, także wymianę pomiędzy nimi informacji on line - podkreślił Kieck.
W jego ocenie, kraje naszego regionu szybko podążają właśnie w tym kierunku. Wiele z nich już wdrożyło nowoczesne rozwiązania, kolejne są na etapie testowania. Pewnym problemem jest to, że realizowane są one w skali jednego kraju lub z sąsiadem, a nie w skali powszechnej na styku dwu wielkich ugrupowań gospodarczych.
Erich Kieck podkreślił też potrzebę stałego szkolenia funkcjonariuszy granicznych, szczególnie w zakresie audytu i ryzyka, jak również szersze premiowanie tych firm, które są wiarygodne i zdobyły zaufanie.
11
KOMENTARZE (0)
Do artykułu: Wschodnia granica UE coraz sprawniejsza