Nowa perspektywa finansowa UE wyzwaniem dla Polski Wschodniej

Nowa perspektywa finansowa UE wyzwaniem dla Polski Wschodniej
Fot. Adobe Stock. Data dodania: 20 września 2022

Unia Europejska nauczyła się w latach 2007-2013, że Polska jest wyjątkowo innowacyjna i kreatywna w wykorzystywaniu unijnych środków. To może się okazać pewnym problemem dla makroregionu Polski Wschodniej w nowej unijnej perspektywie finansowej, ze względu na zasadnicze ograniczenie swobody wyboru w sposobie alokowania funduszy europejskiej polityki spójności - ocenia prof. Jacek Szlachta, kierownik Zakładu Strategii i Programowania Rozwoju w Katedrze Ekonomii Rozwoju i Polityki Ekonomicznej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.

Jak ocenia pan szanse Polski Wschodniej w kontekście pozyskiwania środków z nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2014-2020?

- W pewnym uproszczeniu możemy przyjąć, że o ile w unijnej perspektywie z lat 2007-2013 dominowały środki przeznaczone dla samorządów, o tyle w nowej perspektywie główną rolę odgrywać będą środki dla przedsiębiorców. Komisja Europejska zwraca jednak baczną uwagę, aby środki pomocowe nie zakłócały konkurencji, stąd niezbyt chętnie finansuje duże firmy, skupiając się raczej na małych i średnich przedsiębiorstwach. A w przypadku regionu Polski Wschodniej słabość kapitałowa czy technologiczna małych firm może się okazać barierą dla pozyskiwania tych środków w większym stopniu niż w innych częściach Polski, jako że w tym regionie tych firm jest relatywnie mniej, o niższym wskaźniku sukcesu rynkowego i bardziej tradycyjnych technologiach.

Jakie są szanse na wsparcie inwestycji infrastrukturalnych ze środków unijnych?

- Komisja Europejska generalnie pozwala finansować infrastrukturę lokalną, ale jednocześnie wskazuje, że jest to obowiązek kraju członkowskiego, stąd ustanowienie maksymalnych pułapów wysokości środków na te cele, które zawsze są poniżej oczekiwań samorządów lokalnych. Na przykład obowiązuje około 10-procentowy pułap środków w osi tematycznej związanej z infrastrukturą drogową. W regionach, w których drogi lokalne są na zadowalającym poziomie, taka część środków na ten cel jest zupełnie wystarczająca, niestety w Polsce Wschodniej nie wygląda to tak optymistycznie. Można powiedzieć, że przeskoczyliśmy pewne fazy rozwojowe, bo UE dostosowuje założenia europejskiej polityki spójności w latach 2014-2020 do przeciętnego regionu Unii Europejskiej, który pod względem infrastrukturalnym jest rozwinięty znacznie lepiej niż Polska Wschodnia.

Dodatkowo Unia kieruje się doświadczeniami z lat 2007-2013, kiedy Polska okazała się wyjątkowo kreatywna i innowacyjna w zakresie sposobów wykorzystywania unijnego wsparcia. Dlatego w obecnej perspektywie unijne instytucje nakazują bardzo dokładnie określać kategorie beneficjentów środków z określonych programów. Niewątpliwie trzeba bardzo wnikliwie przestudiować Umowę Partnerstwa dla Polski, zawartą z Komisją Europejską w maju tego roku. To lektura trudna, napisana specjalistycznym językiem, ale bez znajomości tego dokumentu potencjalni beneficjenci unijnej pomocy mogą spodziewać się problemów.

A inne inwestycje infrastrukturalne?

- Unia chce, żebyśmy wypełnili dyrektywy dotyczące kanalizacji, więc z pewnością można liczyć na mnogość inwestycji z zakresu projektów wodno-kanalizacyjnych. Inną kwestią jest proporcja środków przeznaczanych na transport drogowy i kolejowy. W ciągu ostatnich 25 lat Polska jest jedynym krajem w UE, w którym pogorszyła się jakość komunikacji kolejowej. Naturalne jest zatem, biorąc pod uwagę dodatkowo proekologiczność tej formy transportu, że Bruksela oczekuje, iż w obecnej perspektywie finansowej „nadrobimy” zaniedbania na kolei. Po negocjacjach ta proporcja ma wynieść 60 proc. na drogi i 40 proc. na kolej. Jednak biorąc pod uwagę dotychczasowe doświadczenia, nawet te 40 proc. to dla nas szalone wyzwanie. W przypadku dróg nastąpił już przełom, inwestycje w tym sektorze realizujemy sprawnie i skutecznie, w sektorze kolejowym takiego przełomu jeszcze nie było, stąd ta część transportowej infrastruktury będzie dla nas trudniejsza do uzupełnienia.

Jak pan ocenia potencjał Polski Wschodniej do generowania własnego wkładu potrzebnego do unijnego wsparcia?

- Niestety to również może być poważny problem. W regionach silniejszych gospodarczo zawsze łatwiej jest o pozyskanie środków własnych. W tym kontekście zalecenia Unii, aby w większym stopniu wykorzystywać zwrotne instrumenty finansowe, również może się okazać barierą nie do przeskoczenia dla części potencjalnych beneficjentów z tego regionu. Również niechęć UE do finansowania w latach 2014-2020 instytucji otoczenia biznesowego, takich jak między innymi agencje rozwoju regionalnego czy fundusze podwyższonego ryzyka itp., w sytuacji gdy ogranicza się bezpośrednie finansowanie takich instytucji, w takim regionie jak Polska Wschodnia może się okazać wylaniem dziecka z kąpielą. Dodatkowo są pewne sfery istotne dla generowania rozwoju regionu, na które Unia patrzy niechętnym okiem. Przykładem takiej sfery może być turystyka, która choćby w przypadku Mazur czy Suwalszczyzny może być szczególnie istotna.

Jak pan ocenia decyzję o rezygnacji z budowy lotniska regionalnego w północnej części Polski Wschodniej?

- Z tego co mi wiadomo Białystok będzie prawdopodobnie największym miastem w całej Unii Europejskiej nieposiadającym dostępu do lotniska w promieniu dwóch godzin dojazdu. Ale to prawdopodobnie efekt nietrafionych inwestycji tego typu w innych krajach Wspólnoty. Przykładowo w Hiszpanii pobudowano ze środków unijnych szereg lotnisk położonych zbyt blisko siebie, przez co te inwestycje okazały się wyrzuceniem pieniędzy w błoto.

Szeroko o planach rozwoju Polski Wschodniej i funduszach unijnych będzie mowa podczas Wschodniego Kongresu Gospodarczego, który 18-19 września br. odbędzie się w Białymstoku. Dowiedz się więcej o wydarzeniu
×

DALSZA CZĘŚĆ ARTYKUŁU JEST DOSTĘPNA DLA SUBSKRYBENTÓW STREFY PREMIUM PORTALU WNP.PL

lub poznaj nasze plany abonamentowe i wybierz odpowiedni dla siebie. Nie masz konta? Kliknij i załóż konto!

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu

Podaj poprawny adres e-mail
W związku z bezpłatną subskrypcją zgadzam się na otrzymywanie na podany adres email informacji handlowych.
Informujemy, że dane przekazane w związku z zamówieniem newslettera będą przetwarzane zgodnie z Polityką Prywatności PTWP Online Sp. z o.o.

Usługa zostanie uruchomiania po kliknięciu w link aktywacyjny przesłany na podany adres email.

W każdej chwili możesz zrezygnować z otrzymywania newslettera i innych informacji.
Musisz zaznaczyć wymaganą zgodę

KOMENTARZE (0)

Do artykułu: Nowa perspektywa finansowa UE wyzwaniem dla Polski Wschodniej

NEWSLETTER

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu.

Polityka prywatności portali Grupy PTWP

Logowanie

Dla subskrybentów naszych usług (Strefa Premium, newslettery) oraz uczestników konferencji ogranizowanych przez Grupę PTWP

Nie pamiętasz hasła?

Nie masz jeszcze konta? Kliknij i zarejestruj się teraz!