Jakie są strategiczne wyzwania na przyszłość dla polityki gospodarczej i społecznej Unii? Czy chodzi o ochronę obywateli, ich wolności, a może standardy praworządności? Czy może powinniśmy rozwijać bazę gospodarczą, budować zieloną przyszłość? To ważne pytania przed przyjęciem w czerwcu 2019 r. przez Unię Agendy przywódców, czyli programu strategicznego na lata 2019-2024.

- Jesteśmy na początku dyskusji. Agenda strategiczna to dokument, który pokaże na co – jako Europejczycy - zgadzamy się wspólnie – powiedział Konrad Szymański, sekretarz stanu ds. europejskich przy Ministerstwie Spraw Zagranicznych. - Największym wyzwaniem jest rosnący protekcjonizm na rynku. To nie pozwala na pełne wdrożenie wspólnego rynku, a ten z kolei jest kluczowym zasobem do budowania dobrobytu – podkreślił. - Łatwo jest pastwić się nad głupstwami wypowiadanymi przez populistów. Problemem są rządy, który wymachują flagą UE i jednocześnie proponują coś, co hamuje pomysły europejskie oraz promują protekcjonizm – dodał Konrad Szymański.

- To nie ma wiele wspólnego ze strategią zrównoważonego rozwoju. Kiedy Paryż lub Berlin przeżywa kryzys, wtedy otwieramy europejską dyskusję, ale gdy problem pojawi się w Warszawie czy Pradze, to rozmawiamy o solidarności w krajach, widzę tu olbrzymią nierówność. Nie każdy ból głowy w poszczególnych krajach traktowany jest na równo w UE - podkreślił minister.

Przedstawicielka Komisji Europejska Christine Bosse odpowiedziała, że we wszystkich krajach słychać opinie: „gdybym był w ich butach, myślałbym inaczej”.

- Powinniśmy rzeczywiście mieć wspólne uczucie sprawiedliwości, poczucie, że możemy działać wspólnie, niezależnie od granic – dodała.

Podkreśliła, że „pewne tematy należy omawiać na poziomie europejskim i niektóre dyskusje wydają się brutalne i czasem  niesprawiedliwe". – Musimy jednak wyznaczać standardy, nawet dotyczące praworządności czy wspólnych wartości,  bo wiele nas różni od Chin czy USA. Oczywiście mamy też słabe punkty, ale wspólnie je przezwyciężymy, jeśli będziemy się trzymać razem – dodała.

Ana Palacio, minister spraw zagranicznych Hiszpanii w latach 2002-2004, zwróciła uwagę, że „w ciągle trwającym procesie konstrukcji UE dla jednych szklanka będzie pusta, dla innych pełna”.

- Jednym pewne rzeczy wydają się niesprawiedliwe, ale musimy zadać sobie pytanie: jaka jest Unia? Jest taka, jaką ją stworzymy. Są np. regulacje, które powinny dotyczyć całej Unii. Jednak nie wprowadziły ich jeszcze 23 kraje, ale chcą jednocześnie wpływać na jej kształt – mówiła. – Jest zauważalna taka cecha, że to całe zło przypisujemy zwykle Unii, a to, co dobre – to jest nasze  - dodała. Podkreśliła, że wiele rządów „nie chce oddać swojej suwerenności na rzecz wspólnego rynku".

- Znaleźć równowagę, odrzucić inwestycje niespełniające standardów, a jednocześnie konkurować na rynku zewnętrznym. Z tym musimy sobie radzić. Wielką siła Unii jest umiejętność znalezienia porozumienia w kwestiach najtrudniejszych – dodała.

Była komisarz EU ds. zatrudnienia i spraw społecznych Anna Diamantopoulou dodała, ze „nie żyjemy w świecie naiwnym, niewinnym”.

- Widzimy chińskie, agresywne strategie, inwestycje na Bałkanach, strategie uzależniające kraje od Chin przez kredyty. To niebezpieczne, bo jednak w tym samym czasie konkurujące z nimi Niemcy czy Polska powinny mieć te same standardy – dodał.

Powiedziała, że „fajnie jest mówić o wspieraniu rolnictwa, pomocy, ale jednak musimy mieć pieniądze”.

- W UE, jeśli chodzi o dyrektywy, to czasem przesadzamy z protekcjonizmem, ale to wynika z ochrony rynku wewnętrznego. Jeszcze 15 lat temu była wojna o ośmiogodzinny czas pracy, walczyli o nią głównie konserwatyści. Czy mamy taką rzeczywistość, jaką opisywali? Mamy 12 mln ludzi  w prekariacie. Młodych, którzy mieszkają w Warszawie, a pracują Londynie, pracują zdalnie, po parę godzin. Co z ich prawami? Musimy pokazać, że chronimy to pokolenie, bo ono żyje w innej rzeczywistość, nie mówmy językiem sprzed pięciu lat. Nie zmienimy tego, nie zatrzymamy przyszłości. Potrzebne są nowe pomysły – dodała. 

Dyskusja miała miejsce podczas panelu "Europo, co dalej? Strategiczne wyzwania" w trakcie Europejskiego Kongresu Gospodarczego.